BES’ te Getiri Farkı Neden Oluşur? Aynı Tutar, Farklı Fon Modelleri
Bireysel Emeklilik Sistemi (BES) ile ilgili en sık sorulan sorulardan biri şudur:
“Aynı tutarla BES’e başlayan kişiler neden zaman içinde bu kadar farklı sonuçlar alabiliyor?”
Uygulamada karşılaşılan tablo oldukça nettir. Aynı dönemde, aynı katkı payıyla BES’e giren iki kişi, sadece bir yıl sonunda bile ciddi getiri farklarıyla karşılaşabiliyor. Bu fark çoğu zaman “şans” olarak yorumlansa da, pratikte asıl belirleyici unsur farklıdır.
Son 1 yıla ait veriler ve saha deneyimleri şunu gösteriyor:
BES’te sonucu sadece yatırılan tutar değil, hangi fon modelinde durduğunuz belirliyor.
BES’te Sonucu Ne Belirler?
BES, uzun vadeli birikim ve emeklilik planı sistemidir. Katılımcı tarafından ödenen katkı payları, seçilen emeklilik yatırım fonlarında değerlendirilir. Sistemin önemli avantajlarından biri de, mevzuat kapsamında sağlanan %30 devlet katkısıdır.
Ancak çoğu kişinin gözden kaçırdığı nokta şudur:
Devlet katkısı ve katkı payı tek başına sonucu belirlemez. Asıl fark, bu tutarların hangi fon dağılımıyla değerlendirildiğinde ortaya çıkar.
Katılımcıların Büyük Bölümü Fonunu Güncellemiyor
Sahada sıkça karşılaşılan bir gerçek var. BES katılımcılarının önemli bir bölümü, sisteme girdikten sonra fon tercihini uzun süre değiştirmiyor.
Veriler gösteriyor ki, her 10 katılımcıdan yaklaşık 8’i fon tercihini hiç güncellemiyor. Başvurularda en çok karıştırılan konulardan biri de bu oluyor. Çoğu kişi, fon seçiminin sadece başlangıçta yapılması gereken bir işlem olduğunu düşünüyor.
Oysa BES dinamik bir yapıya sahiptir. Piyasa koşulları ve fon performansları zaman içinde değişebilir.
Aynı Tutar – Aynı Süre, Farklı Fon Modeli
Bunu somut bir tablo üzerinden ele alalım.
Aşağıdaki örnek, aynı tutar ve aynı süre için farklı fon modellerinin nasıl farklı sonuçlar doğurabildiğini gösteriyor.
Model 1 – Altın & Değişken Fon Ağırlıklı
Fon Dağılımı:
%70 Altın Fonu – %30 Değişken Fon
Kullanılan Fonlar:
GRA (Altın) – FFC (Değişken)
Son 1 Yıllık Getiri:
%76
(Devlet katkısı hariç)
Model 2 – Hisse Senedi & Tahvil-Bono Ağırlıklı
Fon Dağılımı:
%70 Hisse Senedi Fonu – %30 Tahvil-Bono Fonu
Kullanılan Fonlar:
EIH (Hisse Senedi) – BGK (Tahvil-Bono)
Son 1 Yıllık Getiri:
%27
(Devlet katkısı hariç)
Kaynak: HDI Fiba Emeklilik
Bu iki model arasındaki fark, yaklaşık 3 kata yakın bir getiri farkı anlamına geliyor. Buradaki oranlar geçmiş dönem performanslarını yansıtır; geleceğe yönelik garanti içermez.
100.000 TL Örneği ve Devlet Katkısı Etkisi
Bu farkı rakamsal olarak düşünelim.
100.000 TL’lik bir birikim:
Model 1’de, fon getirisi ve mevzuat kapsamındaki %30 devlet katkısı ile birlikte yaklaşık 206.000 TL seviyelerine ulaşabiliyor.
Model 2’de ise aynı tutar, yaklaşık 157.000 TL civarında kalabiliyor.
Burada önemli bir ayrım var:
Devlet katkısı her iki senaryoda da toplam birikimi artıran bir avantajdır. Ancak iki sonuç arasındaki farkın ana kaynağı, fon modeli ve bu fonların nasıl yönetildiğidir.
Yanlış Fonda Uzun Süre Kalmak
Sahada sıkça şu yaklaşım görülüyor:
“Uzun vadeli olduğu için fon değiştirmeye gerek yok.”
Uzun vade BES’in temelidir. Ancak yanlış fonda uzun süre kalmak, potansiyelin yeterince değerlendirilmemesi anlamına gelebilir. Fon değişiklikleri, mevzuat çerçevesinde belirli sınırlar dahilinde yapılabilir ve genellikle fon değişimi sırasında stopaj uygulanmaz (detaylar güncel mevzuata göre değişebilir).
Kısacası, fon değişmiyorsa, sonuç da çoğu zaman değişmez.
🔎 Pratik Not
BES’te fon değişikliği “sık al-sat” yapmak değildir. Ama hedefe, vadeye ve risk profiline göre yapılan düzenli takip, sistemin sunduğu avantajları daha verimli kullanmayı sağlar.
Sık Sorulan 5 Soru
1) BES’te fon değişikliği zor mu?
Hayır. Fon değişikliği genellikle dijital kanallar üzerinden yapılabilir.
2) Fon değiştirince devlet katkısı kaybolur mu?
Hayır. Devlet katkısı mevzuat kapsamında ayrı şekilde değerlendirilir.
3) Herkes aynı fon modelini mi seçmeli?
Hayır. Fon dağılımı kişisel hedeflere ve risk tercihlerine göre değişir.
4) BES’te kesin kazanç var mı?
Hayır. BES uzun vadeli birikim sistemidir; getiriler piyasa koşullarına bağlıdır.
5) Güncel ve resmî bilgileri nereden takip edebilirim?
Detaylar için bes.com.tr üzerinden de güncel bilgilere bakılabilir.
Sonuç / Özet
BES’te aynı tutarla başlayan herkesin aynı sonucu alması beklenmemelidir. Farkı yaratan; fon modeli, fon dağılımı ve bu sürecin nasıl yönetildiğidir.
Yanlış fonda uzun süre kalmak, sistemin sunduğu potansiyeli sınırlayabilir. Bu nedenle BES’i sadece bir ödeme planı değil, takip edilmesi gereken bir birikim süreci olarak görmek daha sağlıklı bir yaklaşımdır.
Bu içerik genel bilgilendirme amaçlıdır; seçimler kişisel hedefler ve güncel mevzuata göre değişebilir.